Gujarat Guardian

1લી એપ્રિલથી UPI ટ્રાન્ઝેક્શનમાં (UPI transaction) ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે. 1 એપ્રિલથી, જો તમે વોલેટ અથવા કાર્ડ જેવા પ્રીપેડ ઈન્સ્ટુમેન્ટથી રૂ. 2000 થી વધુની UPI ચૂકવણી કરો છો. તો તમારે 1.1% સુધીની ઈન્ટરચેન્જ ફી ચૂકવવી પડશે. UPIનું સંચાલન કરતી સંસ્થા નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) એ એક પરિપત્ર જારી કરીને કહ્યું છે કે આ ફેરફારથી સામાન્ય લોકો પર કોઈ અસર નહીં થાય.

તેમને કોઈપણ પ્રકારનો ચાર્જ ચૂકવવો પડશે નહીં. સામાન્ય લોકો માટે તે પહેલાની જેમ કામ કરતું રહેશે. NPCIએ સામાન્ય લોકોને રાહત આપી છે. પરંતુ શું તેમને ખરેખર આ રાહત મળી રહી છે? શું સામાન્ય લોકોને મોબાઈલ વોલેટ દ્વારા પેમેન્ટ કરવા માટે વસૂલવામાં આવતા ઈન્ટરચેન્જ ચાર્જમાંથી મુક્તિ મળશે? માત્ર પેમેન્ટ માટે જ નહીં, પણ વોલેટમાં પૈસા ઉમેરવા માટે પણ તમારે ચાર્જ ચૂકવવો પડશે. તમારું ખિસ્સું ધીમે ધીમે કપાઈ રહ્યું છે અને તમને તેની જાણ પણ નથી. સુવિધા ફીના નામે તમારી પાસેથી ફી લેવામાં આવી રહી છે.

શું તમે આ ચાર્જ ટાળી શકશો?

UPI પેમેન્ટ દ્વારા કરવામાં આવતા ટ્રાન્ઝેક્શન પર 1 એપ્રિલ, 2023 થી લાદવામાં આવનાર ટ્રાન્ઝેક્શન ચાર્જ અંગે, NPCI એ સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે તેનાથી ગ્રાહકોને કોઈ અસર થશે નહીં, પરંતુ એવું થતું હોય તેવું લાગતું નથી. દુકાનદારો કાં તો વોલેટ પેમેન્ટ સ્વીકારવાનો ઈનકાર કરી રહ્યા છે અથવા ગ્રાહકો પાસેથી ઈન્ટરચેન્જ ફી વસૂલ કરી રહ્યા છે. જે લોકો રોકડ રાખવાની આદત ભૂલી ગયા છે તેમની સમસ્યાઓ વધી રહી છે.

કેટલાક દુકાનદારો તો 2000ની મર્યાદા સ્વીકારવાનો ઈનકાર કરી રહ્યા છે અને વોલેટ પેમેન્ટ સ્વીકારવાનો ઇનકાર કરી રહ્યા છે. એટલે કે સામાન્ય લોકોએ આ ટ્રાન્ઝેક્શન ચાર્જની અસર ગોળગોળ રીતે ચૂકવવી પડે છે. ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં આ ફેરફાર તમારા ખિસ્સા પર અસર કરી શકે છે. NPCI સરચાર્જના નવા નિયમોમાં ગ્રાહકોને તેનાથી દૂર રાખવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ સામાન્ય ભાષામાં કહીએ તો વેપારીઓ ગ્રાહકો પાસેથી આ ચાર્જ વસૂલ કરી રહ્યા છે.

જોકે આ કોઈ નવી વાત નથી. તમે ક્રેડિટ કાર્ડ પેમેન્ટ કરતી વખતે ઘણી વખત આ પ્રકારની પરિસ્થિતિનો સામનો કર્યો હોવો જોઈએ. ક્યાં તો દુકાનદાર ના પાડે અથવા સમજાવ્યા પછી તમારી કિંમત તૈયાર થઈ જાય તો પણ તે તમારી પાસેથી 1 કે 2 ટકા વસૂલે છે. આવી જ સ્થિતિ હવે મોબાઈલ વોલેટ દ્વારા પેમેન્ટ પર જોવા મળી રહી છે.

કાં તો દુકાનદારો લેવાનો ઈનકાર કરી રહ્યા છે અથવા સરચાર્જ ઉમેરીને ચૂકવણીની શરત મૂકી રહ્યા છે. જ્યારે NPCIએ UPI પર વધારાના ચાર્જ અંગે સ્પષ્ટતા કરી હતી કે આ ચાર્જ વેપારી એટલે કે દુકાનદાર પાસેથી લેવામાં આવશે. એટલે કે એકંદરે જેમ કાર્ડ પેમેન્ટ સાથે થાય છે તેવી જ સ્થિતિ UPI પેમેન્ટ સાથે થઈ રહી છે. વેપારી તમારી પાસેથી ટ્રાન્ઝેક્શન ફી લઈ શકે છે.

વોલેટમાં પૈસા ઉમેર્યા પછી પણ વસૂલવામાં આવે છે :

મોબાઈલ વોલેટ એપ Paytm તમારા વોલેટમાં પૈસા ઉમેરવા માટે પણ તમારી પાસેથી ચાર્જ વસૂલે છે. જો તમે નેટબેંકિંગ, એમેક્સ ક્રેડિટ કાર્ડ દ્વારા પેટીએમ વોલેટમાં પૈસા નાખો છો. તો તમારા 1.53%, 2.35%, 2.65 અને 2.95% ચાર્જ સુવિધા ફીના નામે લેવામાં આવે છે. Paytm આ ચાર્જ બેંકને બદલે ગ્રાહકો પાસેથી વસૂલે છે.

આ ચાર્જ NPCIના ઈન્ટરચેન્જ ચાર્જ કરતાં વધુ છે. જ્યારે તમે Paytm કસ્ટમર કેર પાસેથી આ વિશે પૂછો છો, ત્યારે તમને જવાબ મળશે કે તેઓ તમારી બેંક/પેમેન્ટ નેટવર્કને આ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે ઊંચા ચાર્જ ચૂકવે છે, બદલામાં તેઓ ગ્રાહકો પાસેથી આ ફી વસૂલ કરે છે. એટલે કે અહીં પણ તમારા ખિસ્સા પર સીધી અસર થઈ રહી છે.

જે રીતે વેપારીઓ કાર્ડ પેમેન્ટ પર ઈન્ટરચેન્જ ચાર્જ માંગે છે. શું UPI માટે પણ એવી જ સ્થિતિ સર્જાશે નહીં? શું Paytm Wallet, PhonePe Wallet, Amazon Pay, Mebikwik Wallet જેવા વેપારીઓ તેને ગ્રાહકોને આપવાને બદલે ઈન્ટરચેન્જ ફી સહન કરશે?

ગ્રાહકોના ખિસ્સા પર શા માટે અસર?

NPCI ના નિયમો મુજબ ઈન્ટરચેન્જ ચાર્જ ફક્ત PPI વેપારી વ્યવહારો પર જ લાગુ થશે. એટલે કે જો તમે તમારા વૉલેટમાં રોકડ ઉમેરો છો. તો તમારી બેંક Paytm પાસેથી ઈન્ટરચેન્જ ફી વસૂલશે. તેવી જ રીતે જો તમે પાકીટમાંથી કોઈ દુકાનદારને બે હજાર રૂપિયાથી વધુ ચૂકવો છો તો દુકાનદારે તે ફી ચૂકવવાની રહેશે. આમાં બેંક અને વેપારી એટલે કે દુકાનદારનો સીધો સમાવેશ થાય છે.

પરંતુ કોઈપણ દુકાનદાર પોતાના ખિસ્સામાંથી આ ચાર્જ ચૂકવવા તૈયાર નહીં થાય. એટલે કે તેની અસર ગ્રાહકો પર જ જોવા મળે છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, દુકાનદારો વોલેટ સ્વીકારવાનો ઈનકાર કરી રહ્યા છે. જો લે છે તો ગ્રાહકોએ ચાર્જ ચૂકવવો પડશે. જો કે આવી ઝંઝટથી બચવા માટે તમારા વોલેટમાં પૈસા ઉમેરવા અથવા UPI દ્વારા ચુકવણી કરવી વધુ સારું છે.