પક્ષીઓનું ટોળું આકાશમાં ‘V’ આકારમાં જ કેમ ઉડે છે ?
- Facts About Birds : તમે પક્ષીઓને ટોળામાં ‘V’ આકારમાં આકાશમાં ઉડતા જોયા જ હશે. પરંતુ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે તેઓ આવું કેમ કરે છે ? ચાલો જાણીએ કે આ અંગે કરવામાં આવેલ સંશોધન શું કહે છે ?
સવાર અને સાંજની સાથે જ આકાશમાં પક્ષીઓના (Birds) ટોળા દેખાવા લાગે છે. તમે પણ તેમને આકાશમાં જતા જોયા હશે. જો તમે ધ્યાન આપશો તો તમે જોશો કે ઘણીવાર તેમનું ટોળું ‘V’ આકારનો આકાર બનાવીને ઉડતું હોય છે. ગમે તેટલું દૂર જવું પડે પણ આ ટોળું આ આકારમાં જ આગળ વધતું જોવા મળે છે. શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે તેઓ આવું કેમ કરે છે?
આ વિષય લાંબા સમયથી વૈજ્ઞાનિકોમાં પણ ચર્ચાનો વિષય હતો. જ્યારે આના પર સંશોધન કરવામાં આવ્યું ત્યારે ઘણી મહત્વપૂર્ણ બાબતો સામે આવી અને આ પ્રશ્નનો જવાબ મળ્યો કે મોટાભાગના પક્ષીઓ ફક્ત ‘V’ આકાર બનાવીને જ ટોળામાં કેમ ઉડે છે.
પક્ષીઓ V આકાર બનાવીને કેમ ઉડે છે ?
પક્ષીઓ પર થયેલા સંશોધનો કહે છે કે પક્ષીઓ આવું કરવા પાછળ બે મુખ્ય કારણો છે. પહેલું કારણ એ છે કે આનાથી તમામ પક્ષીઓ ટોળામાં પણ સરળતાથી ઉડી શકે છે અને તેમના બાકીના સાથીઓ સાથે અથડાતા નથી. બીજું, પક્ષીઓના દરેક ટોળામાં એક નેતા પક્ષી હોય છે, જે બાકીનાને માર્ગદર્શન આપે છે. ઉડતી વખતે નેતા V આકારમાં સૌથી આગળ હોય છે અને બાકીના પક્ષીઓ તેને અનુસરે છે. ઘણા વૈજ્ઞાનિકોએ આ મતને સમર્થન આપ્યું છે.
આ કળા જન્મથી બનતી નથી :
યુનિવર્સિટી ઓફ લંડનના રોયલ વેટરનરી કોલેજના પ્રોફેસર જેમ્સ અશરવુડ કહે છે કે આ પ્રકારની ઉડાન હવાને કાપવામાં પણ સરળ બનાવે છે. જે બાજુમાં ઉડતા અન્ય સાથી પક્ષીઓને ઉડવાનું ચાલુ રાખવાનું થોડું સરળ બનાવે છે અને તે જ સમયે તેમની ઉર્જા પણ બચે છે. સંશોધકોનું કહેવું છે કે પક્ષીઓમાં જન્મથી જ આવી રીતે ઉડવાની કળા હોતી નથી. જ્યારે તેઓ ટોળામાં રહે છે. ત્યારે તેઓ ધીમે ધીમે સમય જતાં આમ કરવાનું શીખે છે.
આ રીતે સ્થાનો બદલાય છે :
વિજ્ઞાનીઓ કહે છે કે પક્ષીઓમાં પ્રથમ ઉડવા માટે કોઈ સ્પર્ધા નથી. પરંતુ તમામ સભ્યોને સમાન અધિકાર છે. કોઈપણ એક પક્ષી જે પ્રથમ ઉપડે છે તે આગળ ચાલે છે અને બાકીના પક્ષીઓ તેની પાછળ ઉડવા લાગે છે. લીડર બર્ડ આગળ ચક્કર લગાવે છે. જ્યારે તે થાકી જાય છે ત્યારે તે પાછું આવે છે અને બીજું પક્ષી તેનું સ્થાન લે છે અને આગળનો રસ્તો બતાવે છે.
આ પણ વાંચો :-