અમદાવાદમાં ગુરુવારના રોજ થયેલા એર ઇન્ડિયાના વિમાન અકસ્માત પછી બ્લેક બોક્સની શોધ ચાલુ છે. સમાચાર લખાયા ત્યા સુધી એર ઇન્ડિયાના આ વિમાનનો બ્લેક બોક્સ મળ્યો નથી. બ્લેક બોક્સ મળ્યા પછી જ સાબિત થઈ શકશે કે બોઇંગ કંપનીનું આ ડ્રીમલાઇનર પ્લેન શા માટે ક્રેશ થયું હતું. આ દુર્ઘટનામાં 241 મુસાફરોના મૃત્યુ થયા છે. આ વિમાન અહમદાબાદથી લંડન જઇ રહ્યું હતું.
અમદાવાદ વિમાન દુર્ઘટનાની તપાસ માટે બ્લેક બોક્સ ખૂબ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે. તેનાથી જાણવા મળશે કે આ દુર્ઘટના ટેક્નિકલ ખામી, એન્જિન ફેલ થવું, પક્ષી અથડાવું, વિમનમાં આગ લાગવી કે માનવ ભૂલના કારણે થઈ હતી કે નહીં. બ્લેક બોક્સમાંથી ક્રૂના MAYDAY કોલ, પ્રાપ્ત થયેલા ઓટોમેટેડ અલર્ટ અને ઉડાન પછી વિમાનને કંટ્રોલ કરવા માટે કરવામાં આવેલા પગલાં વિશે વિગતવાર માહિતી મળશે.
ઓરેન્જ રંગનો બ્લેક બોક્સ
બ્લેક બોક્સ એ ખાસ પ્રકારની ડિવાઇસ હોય છે. તેનો રંગ ચમકદાર નારંગી (ઓરેન્જ) હોય છે જેથી દુર્ઘટના પછી તેને સહેલાઈથી શોધી શકાય. તેને વિમાનમાં લગાવવામાં આવે છે. તેનો મુખ્ય કાર્ય ફ્લાઇટ સાથે જોડાયેલી તમામ માહિતી રેકોર્ડ કરવાનું હોય છે. વેપારી વિમાનોમાં આવા બે રેકોર્ડર હોય છે. આ રેકોર્ડર મજબૂત કેસિંગમાં બંધ હોય છે. આ કેસિંગ વિસ્ફોટ, આગ, પાણીનો દબાણ અને ઊંચી ગતિએ થતી દુર્ઘટનાનો સામનો કરી શકે છે. એટલે કે બ્લેક બોક્સ પર આ તમામ ઘટનાઓનો કોઈ અસર થતી નથી અને તેમાં રહેલી માહિતી સુરક્ષિત રહે છે.
તેનું કાર્ય શું હોય છે?
બ્લેક બોક્સના બે ભાગ હોય છે – ફલાઇટ ડેટા રેકોર્ડર (FDR) અને કૉકપિટ વૉઇસ રેકોર્ડર (CVR)। આ બંને ભાગોને મળીને બ્લેક બોક્સ કહેવામાં આવે છે. ફલાઇટ ડેટા રેકોર્ડર એન્જિનના કાર્યક્ષમતા, કંટ્રોલ સર્વેસની ચળપળ અને સિસ્ટમ અલર્ટ અંગેની માહિતી આપે છે. સાથે જ તે ઊંચાઈ, ઝડપ, એન્જિન થ્રસ્ટ અને ઉડાન માર્ગ જેવા મહત્વપૂર્ણ ટેક્નિકલ પેરામીટરો વિશે માહિતી આપે છે.
કૉકપિટ વૉઇસ રેકોર્ડરથી જાણવા મળે છે કે ક્રૂએ ઈમરજન્સી ચેકલિસ્ટનું પાલન કર્યું હતું કે નહીં, તેઓએ કેવી પ્રતિક્રિયા આપી અને શું તેમણે કોઈ ટેક્નિકલ સમસ્યા અંગે વાત કરી હતી કે નહીં. કૉકપિટ વૉઇસ રેકોર્ડર કૉકપિટની બધી જ અવાજો રેકોર્ડ કરે છે. તેમાં પાઇલટની વાતચીત, રેડિયો ટ્રાન્સમિશન, ચેતવણી આપતા એલાર્મ અને આસપાસની મેકેનિકલ અવાજો પણ હોય છે. આ અવાજો દુર્ઘટના પહેલાંના મહત્વપૂર્ણ પળોની માહિતી આપી શકે છે.
